Det magiske nordlyset

Før trudde folk at nordlyset var ein slags portal mellom verda vår og Åsgard, som er gudane sitt rike. Men kva er det eigentleg?

Lyden av nordlyset

Det er ei mørk, gnistrande kald vinternatt. Plutseleg fer ein boge av gult, grønt og kvitt lys over hovudet ditt. Lyset rører på seg, dansar lett og endrar seg i aggressive kast. Høyrer du ikkje òg ein knitrande lyd? Kva er eigentleg nordlyset?

Den mytiske forklaringa

Ei mytisk forklaring er ein teori som mange menneske har trudd på utan vitskaplege bevis. Derfor kan det finnast mange ulike forklaringar på eit fenomen.

Eitt er sikkert: Nordlyset har oppteke menneska så lenge vi har eksistert på jorda.

I Sør-Frankrike finst holemåleri av nordlyset som er 30 000 år gamle. Dei eldste legendene vi kjenner om dette lysfenomenet, er heile 4 000 år gamle og stammar frå Kina. I antikken (700 f.Kr.-500 e.Kr.) knytte vitskapsmenn nordlyset til gudinna av morgonlyset. Henne kalla dei Aurora, som tyder soloppgang.

Lyset vart samanlikna med ei vogn driven av vinden. Vind heiter på gresk “borea”. Derfor fekk nordlyset namnet aurora borealis, og fenomenet var brukt som forklaring på at natta snart var på veg mot dag.

1 / 3

Relaterte yrker

Synes du dette var spennende lesning? Her har vi forslag til noen yrker du kan utforske:

Naturforvaltar

Naturforvaltaren tek vare på miljøet og naturressursane rundt oss.

Arbeidsoppgaver

Som naturforvaltar har du gode kunnskapar både om mangfaldet i naturen og om lover og reglar for korleis ein skal og kan forvalte ressursane i naturen.

Ein naturforvaltar er oppteken av korleis han kan skjerme naturen mot inngrep, og korleis han kan utnytte dei ressursane naturen gir oss på ein fornuftig måte. Du baserer gjerne arbeidet ditt på økosystem-tankegang. Økosystem er samfunn av levande og døde organismar, til dømes eit fjellvatn, ein fjord eller eit skogsområde.

Naturforvaltarar har kompetanse innan mange fagfelt, både biologi, økologi og samfunnsfag.

Vanlege arbeidsoppgåver for naturforvaltaren:

konsekvensutreie natur- og miljøomsyn for ulike utbyggingsprosjekt
vurdere prosjekt i naturen med tanke på lovverket om naturverdiar og naturressursar
hente inn kunnskap om økosystem, artar og friluftsliv
leie ulike prosjekt
lage planar for bruk og forvalting av naturen
bidra i arbeidet med kommuneplanar eller anna planverk
rettleie andre fagpersonar og instansar
skrive rapportar og utreiingar
restaurering og skjøtsel av naturområde
tilrettelegging og samarbeid med organisasjonar når det gjeld friluftsliv

I dette yrket er det gode mogelegheiter for å kunne ferdast ute i naturen i delar av arbeidstida. Det gjeld spesielt dersom du jobbar som naturoppsyn eller fjelloppsyn (tidlegare kalla naturoppsynsmann og fjelloppsynsmann).

Naturforvaltarar samarbeider ofte med andre fagfolk, som til dømes biologar.

Les mer

Meteorolog

Meteorologen jobbar med å forstå og formidle vêr.

Arbeidsoppgaver

Meteorologen lagar og formidlar vêrprognosar, forskar på vêr, vêrmodellar og klima eller arbeider med andre vêr-relaterte tema.

Vanlege arbeidsoppgåver for meteorologar:

lage vêrprognosar ved hjelp av avanserte datamodellar og vêrobservasjonar frå heile verda
lage spesialiserte vêrprognosar til luftfart, vegtrafikk og kraftbransjen samt andre store brukargrupper av vêrinformasjon som fiskeflåta og offshoreindustrien
presentere vêrvarslene i ulike mediekanalar som TV, radio, aviser, nettstader som yr.no og storm.no, samt Twitter og andre sosiale medium
forske og drive prosjektarbeid innanfor vêr, klima, datamodellar og formidling, både internt og tverrfagleg

Ettersom det blir laga vêrvarsler heile døgnet, året rundt, må du som meteorolog rekne med å jobbe turnus.

I dette yrket er det viktig å ha gode IKT-kunnskapar og du må vere innstilt på å halde deg fagleg oppdatert.

Ein offentleg tilsett meteorolog som jobbar med vêrvarsling blir kalla statsmeteorolog.

Les mer

Geofysikar

Geofysikarar skal forklare, og nokon gangar føresjå, det som skjer i jorda sitt indre og ytre.

Arbeidsoppgaver

Som geofysikar arbeider du med, eller forskar på, jordas fysikk.

Det kan vere alt frå seismologi (læra om jordskjelv og nærskylde fenomen), til vatnets fysikk, altså oseanografi, eller glasiologi (læra om is). Andre jobbar med meteorologi, som er vitskapen om atmosfæren.

Eit viktig arbeidsfelt for geofysikarar er leiting etter mineraler og olje. Andre område er miljø og klima.

Vanlege arbeidsoppgåver for ein geofysikar:

planlegge, gjennomføre og leie innsamling av seismiske data for å undersøke jordas indre
forklare hendingar som skjer både i jordas indre og ytre, slik som kvifor eit jordskjelv oppstår, eller kvifor det reknar
samarbeide med geologar for å kartlegge olje- og gassførekomstar, fjelltilhøve og bergartar
forklare fenomen i havet, og dei fysiske og kjemiske eigenskapane til vatn

Det å auke forståinga for jordas samansetning og fysiske eigenskapar generelt er ei viktig oppgåve for geofysikarar.

Les mer

Guide

Som guide leiar du omvisingar for reisande.

Arbeidsoppgaver

Ordet guide kjem frå fransk og betyr «vegvisar». Ein guide leier omvisningar og turar. Guiden er ein formidlar av kunnskap om byen, bygda, severdigheter, museum, institusjonar, i naturen til fjells, skogs eller til vanns, og liknande stader kvar besøkande ferdast.

Vanlege arbeidsoppgåver:

leia omvisningar eller turar
ta imot gjester og ønske dei velkommen
gi råd og tilrådingar til gjester
fortelja og halda foredrag

Jobben som guide blir ofte påverka av sesongane. Som guide kan du visa turistane rundt i buss, i båt, til fots eller med sykkel. En guide har ofte meir spesialkunnskap om ein stad enn ein reiseleiar, som hovudsakleg følgjer med turistane på ulike stader.

Ein guide kan ha eit museum, ei kyrkje eller ei verksemd som sitt spesialfelt. Lokalguidar presenterer reisemålet for gjestene ved å ta dei med til dei severdigheter som finst på staden.

Du kan òg jobba som naturguide, og til dømes ta med gjester på vandringer i naturen eller for å oppsøka viktige naturtypar eller leveområder for plantar og dyr. Det kan vera på fjellet, langs strender eller i sjøen. Dette krev spesialkunnskap og erfaring for å kunna vurdera risikoen og vareta trygginga. Du må like å vera ute i all slags vêr.

Guidar kan òg leia fjellturistar på krevjande fjellturar, dette krev svært spesialisert opplæring og trening. Det kan til dømes vera snakk om tindeveiledere. Dei er ekspertar på klatring, brevandring, fjellskigåing, bratt skikøyring og skredvurdering. Det er i tillegg guidar som er spesielt opplærte for å kunna leia fotturar i fjellområde. Desse guidane har både god lokalkunnskap og planlegg turane etter ønska og kapasiteten til deltakarane.

Andre arbeidsområde er rafting, kvalsafari, nordlysguiding og andre utandørsopplevingar som eks. hundespannkøyring eller ridning.

Som guide blir det kravd at du har brei kunnskap om det fagfeltet eller området du skal guida i. I tillegg må guiden ha gode språkkunnskapar og ofte meistrar fleire fremmedspråk. Du må kunna organisera og ha evne til å omgåast og vareta gjestene på ein god måte.

Guidejobbing i Noreg er sesongbetont, og må som regel blir kombinert med anna arbeid. Lokale guidar i byar og ved turistdestinasjonar har ofte bakgrunn frå jobbar innanfor reiseliv, frå undervisning eller frå andre yrke der det er utstrekt kontakt og samarbeid med andre. Mange guidar har i tillegg bakgrunn frå studiar innanfor historie, kunst og kultur. Norske guidar blir ofte kjenneteikna av høg fagleg kompetanse kombinert med stor forteljarlyst om det lokale området sitt.

Les mer

Fag

Kjerneelementer

Tverrfaglig tema

navigasjonssidefelt

Utdanningsinnhold

Det magiske nordlyset

Lyden av nordlyset

Den mytiske forklaringa

Ønsker du å lese hele artikkelen?