Hjelp, eg skal skrive …
Kvar skal eg begynne?
Skrivearbeid
Skrivearbeid er nemleg eit arbeid, og dei gode tekstane ligg det mykje arbeid bak. Det verkar kanskje ikkje sånn når du ser andre skrive for harde livet, men det blir kravd forarbeid.
Noko av det viktigaste ein gjer når ein skal i gang med tekstskriving, er den jobben du gjer før du startar å skrive. Det er nemleg her dei gode ideane blir arbeidde fram. Ikkje vent på at dei gode ideane skal komme seglande med vinden. Brett heller opp ermane og set i gang med jobbinga. Er du klar?
Blank Word-bakgrunn
Skrivetrekanten i Word-format på nynorsk
Kva slags type tekst skal eg skrive?
No er det fleire ulike retningar du kan ta vidare. Det er litt avhengig av kva slags oppgåve du har fått, og om du skal skrive ein skjønnlitterær tekst eller ein saktekst:
- Skjønnlitterære tekstar er til dømes forteljinger, noveller og eventyr.
- Saktekstar er til dømes fagartiklar, debattinnlegg, nyheitsartiklar og lesarbrev.
Saktekst
Viss du skal skrive ein saktekst, kan du gå fram på ein litt annan måte. Her er målet ditt å informere eller å overtyde lesaren om eit tema. Då må du vere meir sakleg og ryddig enn i ein skjønnlitterær tekst. Her er det dei gode strukturane som er viktige. Derfor er det mange elevar som helst vil skrive saktekstar. Eit godt utgangspunkt er ein femavsnittstekst: eit avsnitt til innleiing, tre avsnitt i hovuddelen og eit avsnitt til avslutning. Her kan du sjølvsagt leggje til fleire avsnitt ved behov.
Word-bakgrunn med femavsnittsregelen
Nøkkelord
Sjå på tenkjeskriveavsnittet du skreiv tidligare. Klarer du å markere tre nøkkelord som du tenkjer er relevante for oppgåva? Viss du til dømes skal skrive ein debattartikkel i avisa om ein farleg skuleveg, kan det hende at tenkjeskriveavsnittet ser slik ut:
Det er skummelt å gå til skulen fordi bilane køyrer så fort, og om hausten er det skikkeleg mørkt og skummelt. På vinteren er det lyst, men då må vi gå midt i bilvegen fordi det er så mykje snø og brøytekantar overalt. Eg veit ikkje kva eg skal skrive, men det er innmari mange bilar der når vi går til skulen. Eg trur det er mange foreldre som køyrer barna sine til skulen på morgenen. Eg går til skulen, og det gjer eigentleg alle vennene mine. Nokre syklar, og då syklar dei saman med bilane eller der kor vi går. Det er vanskeleg å sykle til skulen fordi det er så trangt på fortauet og vi har ikkje sykkelsti. Eg veit ikkje kva eg skal skrive, men eg synst det er kjipt at nokre er redde for å bli kjørt på av bilar på veg til skulen. Kanskje det er derfor det er så mange som blir kjørt til skulen. Det er ikkje så digg å gå i den eksoslukta,og sjølv om mange har elbil så er det litt skummelt også fordi dei ikkje lagar lyd.
Her er det markert fleire viktige nøkkelord/setningar som ein kan jobbe vidare med.
Blank Word-bakgrunn
Temasetningar
No skal du lage tre temasetningar ut ifrå orda du har markert. Ei temasetning er ein påstand som «kattar er meir intelligente enn hundar» eller ei faktaopplysning som «refleks gjer det lettare å bli sett i trafikken». Desse temasetningane skal starte dei tre avsnitta som er hovuddelen i teksten din. I dette tilfellet kan det til dømes vere:
- Skulevegen er mørk og uoversiktleg.
- Vi treng ein sykkelsti.
- Mange blir køyrt til skulen fordi dei er redde for skulevegen.
Kommentarsetningar
No skal du forklare, utdjupe og grunngi kvar av desse setningane, gjerne med døme. Dette kallar vi kommentarsetningar.
Til dømes:
Skulevegen er mørk og uoversiktleg
Viss du har gått til Ekornbakken skule ein tidleg morgon, har du sikkert lagt merke til at det er dårleg opplyst. Faktisk manglar det gatelyset langs store delar av vegen. Spesielt mørkt er det på hausten, allereie frå skulestart kan det vore mørke morgonar. Dette er skummelt både for barna som går til skulen og for bilane på vegen. Sjølv om mange av barna brukar refleks er det òg mange som ikkje gjer det. Skulevegen blir brukt både av dei som går og dei som syklar, og det kan lett oppstå farlege situasjonar. Det blir lysare når snøen kjem, men dette gjer berre vegen endå farlegare. På grunn av høge brøytekantar må skulebarn ofte gå midt i bilvegen på veg til skulen.
Prøv å skrive minst fire-fem kommentarsetningar til kvar temasetning. Når du har gjort dette, sit du igjen med tre avsnitt og hovuddelen av teksten din.
Blank Word-bakgrunn
Ferdig!
Skrivearbeid kan vere utfordrande, men mykje av arbeidet ligg i god planlegging og god struktur. Dei gode tekstane tek litt tid, men du vil oppleve at det blir lettare med trening. Kos deg med skrivearbeidet, og finn stemma di. Du veit at det er derfor du skriv – for at stemma di skal bli høyrt, ikkje sant?
Kul jente med laptop i fanget jubler over å egen innsats
Kjelder:
- NTNU | Skrivesenteret (10.11.2021):
http://skrivesenteret.no/
- Intertekst (10.11.2021):
https://intertekst.portfolio.no/
- Norsksidene (10.11.2021):
https://norsksidene.no/web/
Bilde- og videorettar:
-
-
Skolerom
-
Skolerom
-
Skolerom
-
Getty Images
-
Skolerom
-
Skolerom / Getty Images
-
Skolerom
-
Skolerom
-
Getty Images
-
Skolerom
-
Skolerom
-
Getty Images
-