Kva er kroppspress?
Kroppspress handlar ikkje berre om utsjånad, men om korleis vi ser oss sjølve og kvarandre. Når vi samanliknar oss med ideal frå sosiale medium, reklame og venner, kan vi kjenne oss «ikkje bra nok». Kvifor lèt vi oss påverke, og kva kan vi gjere for å bryte ut av presset?
Kroppspress
– kva er det eigentleg?
Kvar dag ser vi bilde av «perfekte» kroppar på sosiale medium, i reklamar og på film. Då kan det vere lett å tenkje at ein ikkje er bra nok. Men kven bestemmer eigentleg kva som er perfekt?
Illustrasjon av en jente som sitter og holder armene i kryss foran seg for å beskytte seg mot omverdenen. Mange hender peker på henne.
Kroppspress handlar ikkje berre om utsjånad, men også om korleis vi ser på oss sjølve og andre. Vi samanliknar oss med bilde og trendar som ofte er redigerte og urealistiske.
Nokre begynner å tenkje på kroppen som eit prosjekt – noko som må fiksast og alltid forbetrast. Men kroppen er først og framst ein heim vi lever i. Det er viktig å forstå kvifor vi kjenner press, og korleis vi kan stå imot.
1 / 2
Illustrasjon av to mobiltelefoner eller nettbrett som viser sosiale medier innlegg av to selvsikre mennesker. En mann og en dame.
Jakta på det perfekte
Mange unge spør seg: «Er eg bra nok?»
Kroppspress handlar ikkje berre om korleis vi ser ut, men om korleis vi samanliknar oss med andre.
Sosiale medium og reklamar påverkar korleis vi tenkjer om kroppen vår. Vi ser bilde som får oss til å kjenne oss mindre verdt.
Men vi kan ta tilbake kontrollen. Vi må hugse at vi er bra nok – akkurat som vi er.
1 / 2
Illustrasjon av en kvinne som ser seg i speilet og ser en pollert versjon av seg selv.
Megareksi – når musklar blir eit problem
Megareksi er nesten det motsette av anoreksi. Her blir ein veldig oppteken av å få store musklar.
Personar med megareksi trenar mykje, et strengt og kan bruke kosttilskot eller farlege stoff. Det kan sjå sunt ut, men det kan vere skadeleg.
Dei som har megareksi kan bli slitne, einsame og få helseproblem. Det er mest gutar som får det, fordi mange kjenner kroppspress.
Å vere høg og muskuløs blir sett på som «perfekt». Men dette idealet er ofte umogleg å nå, og kan gjere unge gutar sjuke både i kroppen og i hovudet.
1 / 2
Illustrasjon av en misfornøyd gutt som løper på tredemølle med en snakkeboble som viser et surt fjes. Bak han ser man bilder av en veltrent mann i bar overkropp, en mann med hår og skjegg også i bar overkropp og en veltrent dame i bikini med en paraplydrink i hånden.
Det er ekstra viktig å høyre til når ein er ung
Når ein er ungdom, skjer det mykje i kroppen og i hjernen. Kjensler blir sterkare, og ein tenkjer ikkje alltid så langt fram i tid. Derfor kan ros, latter og «likes» kjennast ekstra godt. Samtidig kan kritikk og avvising gjere ekstra vondt.
Forskarar kallar dette for sosial sensitivitet. Det betyr at ungdom er meir påverkelege og meir opptekne av kva andre tenkjer.
I denne perioden prøver ein å finne ut kven ein er. Ein speglar seg i venner, førebilde og folk på nettet. Ein lærer om seg sjølv ved å sjå på andre. Når ein blir akseptert av ei gruppe, kjenner ein seg trygg og verdifull.
Men om ein kjenner seg utanfor, kan det gjere veldig vondt. Faktisk viser forsking at hjernen reagerer på sosial avvising på same måte som fysisk smerte.
Vi menneske har alltid hatt behov for å høyre til. Før i tida trong vi flokken for å overleve. Dette behovet finst framleis i oss. Når ein er ungdom, blir venner ekstra viktige. Ein begynner å lausrive seg litt frå foreldra og ser meir til jamaldrande.
Derfor er det viktig at ungdom blir sett og akseptert for den dei er – ikkje berre for korleis dei ser ut. Når ein blir verdsett for seg sjølv, får ein eit tryggare sjølvbilde.
Lærarar, venner og vaksne rundt ungdom speler ei viktig rolle. Dei kan hjelpe med å skape eit miljø der alle kjenner seg verdifulle – uansett kropp, stil eller bakgrunn.
1 / 4
Illustrasjon av en venninnegjeng som holder rundt hverandre.
Sosiale medium og ungdomskjensler
Sosiale medium gjer at mange ungdommar kjenner eit sterkt behov for å bli likt. Hjernen vår liker stadfesting. Når vi får eit «like» eller ein hyggeleg kommentar, sender hjernen ut eit stoff som heiter dopamin. Det gir ei god kjensle. Derfor vil vi gjerne ha meir og sjekkar mobilen ofte for å sjå om nokon har reagert.
For ungdom er dette ekstra sterkt. Hjernen er meir kjenslevar for ros og reaksjonar frå andre. Når vi legg ut noko, får vi raskt svar på om folk liker det. Det kan kjennast som ei måling av eigen verdi. Men det seier eigentleg lite om kven du er.
Sosiale medium gjer også at vi samanliknar oss med andre. Vi ser bilde av folk som ser bra ut, har det gøy og får mykje merksemd. Men vi ser ikkje alt som skjer bak bilda. Det kan kjennast som om alle andre har det betre enn oss. Dette blir kalla samanlikningsfella.
Då kan ein prøve å vise ein «betre» versjon av seg sjølv for å få fleire likes. Men det er ikkje alltid bra. Det kan gjere at ein gløymer kven ein eigentleg er.
Sosiale medium bruker også algoritmar. Dei lærer kva du liker, og viser deg meir av det same. Om du klikkar på éin treningsvideo, får du snart mange liknande innlegg. Då kan det verke som om alle ser perfekte ut, sjølv om det ikkje stemmer.
Sosiale medium kan vere fine for kontakt og fellesskap. Men vi må bruke dei med hovudet.
Hugs at «likes» ikkje viser kor mykje du er verd. Ingen har eit perfekt liv, sjølv om det ser sånn ut på skjermen. Å vere ekte, også på nettet, er modig.
1 / 5
Illustrasjon av ei jente som ser på mobiltelefonen sin. Det er illustrasjoner rundt henne av sosiale medier, som snakkeboble, hjerte og spill-av-video-tegn.
Å byggje eit sterkare sjølvbilde
Eit godt sjølvbilde handlar ikkje om å vere perfekt. Det handlar om å tole at ein ikkje er det. Eit robust sjølvbilde betyr at du veit at du har verdi, også når ting går gale, eller du ikkje ser ut slik du ønskjer.
For å styrkje sjølvbildet må du øve på å vere snill mot deg sjølv. Tenk over kva du seier til deg sjølv når du ser deg i spegelen. Snakkar du som ein venn, eller som ein streng kritikar?
Forsking viser at dei som klarer å vere vennlege med seg sjølve, toler motgang betre. Sjølvmedkjensle betyr ikkje at ein synest synd på seg sjølv. Det betyr at ein godtek at alle har feil, og at det er heilt greit.
Eit anna viktig steg er å tenkje på kroppen som noko som fungerer, ikkje berre noko som skal sjå bra ut.
Kva får kroppen din til å gjere? Le, springe, synge, danse, klemme?
Når du ser kroppen som ein del av livet, endrar tankane seg.
1 / 4
Illustrasjon av en smilende mann som står rak i ryggen og peker på seg selv med tommelen.
Eit sterkt sjølvbilde handlar også om fellesskap. Vi treng menneske som får oss til å kjenne oss verdifulle. Og vi treng å vere slike menneske for andre.
Når du gir nokon eit kompliment som ikkje handlar om utsjånad, styrkjer du også deg sjølv. Når du følgjer folk på nettet som har eit sunt forhold til kropp og sjølvbilde, blir du påverka på ein god måte.
Å stå imot kroppspress betyr ikkje at du sluttar å bry deg. Det betyr at du bryr deg på ein klok måte om det som verkeleg betyr noko.
1 / 3
