Sex i mente | Kva skjer i puberteten?
Kroppen veks!
Vekstspurt, puppar, breiare hofter og mer musklar. Kroppen endrar seg raskt i puberteten!
Dette er artikkel 1 i artikkelserien «Kva skjer i puberteten?» Det er i alt fem korte artiklar i serien, som tek for seg sentrale endringar unge gjennomgår i puberteten.
Raskt vekst og meir musklar
Du skyt i vêret!
Du har kanskje allereie høyrt det frå nokon du ikkje har sett på ei stund: «Oj, som du veks! Du skyt jo i vêret! No tek du igjen mamma og pappa før dei veit ordet av det!»
Vekstspurt, altså at du blir høgare veldig fort, er vanleg i puberteten. Jenter har ofte vekstspurten tidlegare enn gutar, så på eit typisk klassebilde frå 7. klasse kan det sjå ut som om jentene er eldre enn gutane. Men gutane tek snart jentene igjen. På eitt år kan ei jente vekse rundt ti centimeter, og ein gut rundt tolv centimeter.
Høg og hengslete
Når ein veks så raskt, kan det kjennast som om ein mistar litt kontrollen på kroppen. Hjernen brukar litt tid på å venne seg til at bein og armar plutseleg er mykje lengre enn han er vand til. Derfor er det heilt vanleg å både kjenne seg litt klossete og bruke kroppen litt klumsete.
Slapp av, snart kan du danse, sparke fotball og springe akkurat like koordinert og grasiøst som du er vand til. Du har berre fått ein høgare kropp å styre.
Meir musklar
Gutar får meir musklar i puberteten.
Før puberteten er det liten forskjell på muskelkraften til jenter og gutar, men i løpet av puberteten blir gutar generelt sterkare enn jenter.
Breiare hofter
Jenter får breiare hofter og meir feitt på kroppen. Feittet er viktig for at kroppen skal produsere østrogen.
1 / 3
Puppar
Puppane veks
Det begynner med ein litt vond og hard klump bak brystvortene, kanskje berre i den eine puppen først. Så begynner puppane å vekse. Når puppane veks, kan dei vere litt ømme og vonde.
Det er hormonet østrogen som gjer at puppane begynner å vekse.
Ei verd av ulike puppar!
Formen puppane får er veldig ulikt, og det same er utsjånaden på brystvortene. Det finst små, store, lange, runde, spisse, faste og slappe puppar. Nokon har to ganske like puppar, og andre har to litt ulike puppar. Brystvorter kan vere store, små, mørke og lyse. Alt er fint, og alt er heilt naturleg.
Visste du at også ein del gutar kan få ømme puppar, eller ein klump i den eine eller begge puppane, under puberteten? Det går som regel tilbake av seg sjølv.
Har du spørsmål om dette, snakk med legen din eller ein helsesjukepleiar.
Mjølk i puppen
Puppane består av mjølkekjertlar, feittvev og bindevev som skal halde alt saman. Det er feittvevet som bestemmer forma på puppane. Mjølkekjertlane skal lage mjølk om ein skal amme eit barn ein gong i framtida. Det er først etter at ein har fødd eit barn at puppane begynner å produsere mjølk.
Nokon trur at ein kan trene seg til større puppar, men det stemmer ikkje. Puppane har ingen muskulatur, då det vi kallar brystmusklane ligg under puppane.
Ver glad i puppane dine – anten dei er store eller små, runde eller lange! Éin dag skal dei kanskje gjere ein veldig viktig jobb, nemleg lage mjølk til ein baby.
1 / 3
Her kan du sjå Line i Newton fortelje om pubertet og puppar (NRK):
Bilde- og videorettar:
-
-
Helene Brox
-
Adobe Stock
-
-
