Sex i mente | Kva skjer i puberteten?
Kjønnsmoden? Kva vil det seie?
Eggløysing, mensen, sæd og utløysing. Kva er det?
Dette er artikkel 3 i artikkelserien «Kva skjer i puberteten?» Det er i alt fem korte artiklar i serien, som tek for seg sentrale endringar unge gjennomgår i puberteten.
Kjønnsorgana veks
Både pung, penis og vulva endrar seg og får nye oppgåver i puberteten.
Vulva
Vulva består av indre og ytre kjønnslepper, klitoris, skjedeopninga og venusberget – altså den hårete delen framme på kjønnsorganet.
Dei ytre kjønnsleppene er dekte av vanleg hud og hår. Dei indre kjønnsleppene har fuktige slimhinner.
Klitorishovudet sit der kjønnsleppene møtest. Det kjennest herleg når du kiler eller gnir på det.
Alle vulvaer har ulik storleik, form og farge. Dei indre kjønnsleppene kan vere synlege eller skjulte, og ofte er høgre og venstre side ulike.
Pung og testiklar
Pungen og penis blir endra i puberteten. Huda på pungen blir tynnare og meir raudleg.
Inne i pungen ligg testiklane. Desse veks frå å vere som to små klinkekuler til å bli som to valnøtter. Etter puberteten lagar testiklane sædceller heile tida.
Når ein onanerer eller har våte draumar, kan ein få utløysing. Då kjem det ei kvitleg, litt tjukk væske, som det er sædceller i, ut av penis, og det kjennest godt.
Penis
Hormonet testosteron blir laga i testiklane og får penis til å vekse. Storleiken på penis i slapp tilstand seier lite om kor stor han er når han er stiv. Det finst penisar i mange ulike storleikar og fasongar.
Forhuda strekkjer seg i puberteten. Når du dusjar, bør du trekkje henne tilbake og vaske penishovudet med reint vatn, ikkje såpe. Viss forhuda er trong, kan du snakke med legen din om det.
Nokre fjerna forhuda då dei var små. Då er penishovudet synleg heile tida.
Svamplekamar og ereksjon
I penis og klitoris er det noko som heiter svamplekamar, som blir fylte med blod og svulmar opp når ein blir kåt. Dette kan skje sjølv om ein ikkje har lyst på sex.
For både penis og vulva blir dette kalla ein ereksjon.
1 / 5
Mensen
Kjønnsmoden, men skal ikkje ha barn enno.
For jenter er det å få mensen ein viktig del av puberteten.
Når jenter begynner å blø fra skjeden, er det eit teikn på at ein er kjønnsmoden og at ein kan få barn.
Kvar månad slepper eggstokkane eitt eller fleire egg ned i livmora. Livmorslimhinnene blir også tjukkare, slik at egget kan feste seg.
Viss egget ikkje er befrukta, kjem det ut av kroppen saman med litt blod. Det er dette som er mensen.
Ein får som regel mensen lenge før ein er moden for ansvaret med å ta seg av eit barn.
Kor mykje blør ein?
Vanlegvis blør ein i tre til sju dagar. Ein blør omtrent ein halv desiliter blod ved kvar menstruasjon. Blodet er raudt eller brunleg.
Det er heilt normalt at det er klumpar i blodet frå slimhinnene i livmora.
Om du blør veldig mykje, bør du snakke med lege eller helsesjukepleiar, for då kan du få jernmangel.
Mange har ikkje mensen nøyaktig kvar fjerde veke dei første åra.
Plager
Mange har vondt nedst i magen og korsryggen når dei har mensen. Det gjer vondt når livmora knyter seg saman for å klemme ut blodet. Be legen om hjelp om du har store smerter.
Ein kan bli kvalm, få vondt i hovudet eller magen og kjenne seg nedfor eller irritert før mensen kjem. Det blir kalla PMS.
1 / 4
Bind, tampongar, menskopp og menstruse
Det finst ulike hjelpemiddel for å fange opp mensblodet. Bind er ei lita bleie som blir lagt i trusa og blir skifta når det trengst. Tampongen blir sett inn i skjeden og må skiftast etter 5 – 8 timar.
Ein menskopp blir sett inn på same måten som ein tampong. Du kan gå med han i 12 timar før du skyl han og set han inn igjen.
Menstrusa syg til seg blod. Ho kan vaskast og brukast mange gonger.
Menskopp og menstruse kan kjøpast på apotek og på nett 🙂
På PubertetsCampen ser vi at det er viktig å lære korleis ein bruker tampongar på rett måte:
https://tv.nrk.no/serie/pubertetscamp/sesong/1/episode/MSUB60001019
1 / 2
Bilde- og videorettar:
- Helene Brox
- Adobe Stock
- www.nrk.no
