Arbeidsmiljø og HMS
Når du skal begynne å jobbe, er viktig å vite litt om arbeidsmiljø og HMS.
Arbeidsplassen skal vere ein trygg og god stad å vere for deg og kollegaene dine.
Når alle har det bra, blir det mindre sjukdom og fråvære, og alle kan gjere ein betre jobb.
Arbeidsmiljølova
I Noreg har vi ei lov som heiter Arbeidsmiljølova. Der står det at du skal ha:
- Godt lys og frisk luft.
- Lite støy og inga farleg stråling.
- Dei hjelpemidla du treng for å gjere ein god jobb utan å skade deg.
HMS – helse, miljø og tryggleik
Alle arbeidsplassar har HMS-reglar som skal hjelpe oss å ta vare på helsa. Slike reglar kan til dømes vere bruk av verneutstyr.
Det er viktig å følgje tryggleiksreglane på jobben. Viss du ser noko som ser farleg ut, bør du seie frå til sjefen.
Jobben skal tilpassast behova dine
Alt frå møblar til arbeidsoppgåver skal vere sånn at alle klarer å gjere ein god jobb, uansett om dei har spesielle behov eller ikkje.
Seie frå til nokon
Du skal ikkje vere redd for å få problem fordi du seier frå viss noko ikkje er bra på jobben. Nokre gongar har du til og med plikt til å gjere det!
1 / 4
Trakassering og mobbing
Trakassering betyr at nokon er slemme mot andre eller mobbar dei. Det er ikkje lov å trakassere andre på jobben.
Mobbing
Det finst fleire typar mobbing:
Direkte mobbing er til dømes fysisk vald eller truslar.
Indirekte mobbing kan vere ryktespreiing eller baksnakking.
Nettmobbing er når nokon mobbar via sosiale medium.
Mobbing kan føre til dårleg sjølvkjensle og einsemd, eller til og med føre til at mobbeofferet ikkje ønskjer å leve lenger.
Vi må gjere det vi kan for å stoppe mobbing. Snakk med nokon du stolar på.
Hugs at dei som ser på at nokon blir mobba utan å prøve å stoppa det, på ein måte òg er med på mobbinga.
Seksuell trakassering
Seksuell trakassering betyr at nokon gir deg seksuell merksemd som kommentarar, blikk, berøring eller meldingar som kjennest ubehagelege.
Det viktigaste er ikkje korleis åtferda er meint, men korleis du opplever den.
Snakk med nokon du stolar på viss du opplever seksuell trakassering.
Seksuell trakassering er ulovlig
Arbeidsmiljølova § 4-3 seier at alle har rett til eit trygt arbeidsmiljø.
Likestillings- og diskrimineringslova seier at ingen skal oppleve uønskt seksuell merksemd på skulen, jobben eller andre stader.
Døme på seksuell trakassering
- Viss ein snakkar om andres kropp på ein måte som kjennest ubehageleg.
- Viss ein sender upassande meldingar til andre.
- Viss ein tek på andre utan at dei vil det, til dømes klappar dei på rumpa eller stryk dei over ryggen.
1 / 6
Case: Kva er greit, og kva er ikkje greit?
Emma har akkurat begynt i ny jobb på ein kafé. Kollegaen hennar, Jonas, gir henne mange komplimentar: «Du er den penaste jenta her.»
I begynnelsen smiler Emma og lest som ingenting. Så begynner Jonas å stå nær henne og leggje handa på skuldra hennar, og han sender meldingar om kvelden: «Saknar du meg?»
Emma kjenner seg utrygg og fortel alt til sjefen. Sjefen seier at det berre er «uskyldig flørting».
Dette er ikkje greit!
Sjefen har plikt til å ta Emma på alvor.
Kva kan du gjere viss du opplever seksuell trakassering?
- Snakk med ein vaksen du stolar på.
- Skriv ned det som skjer. Ta vare på meldingar.
Seksuell trakassering er aldri greit – alle har rett til å kjenne seg respektert!
Flørting eller trakassering?
Flørting er noko vi gjer for å vise nokon at vi er interessert i dei. Men kva gjer du viss du blir forelska i ein kollega?
Er det lov å flørte på jobben?
Det er absolutt lov å flørte viss du liker ein kollega litt ekstra godt. Men viss du vil flørte med nokon, er det viktig å vere sikker på at han du flørtar med, er med på leiken. Viss ikkje, må du slutte med ein gong.
1 / 5
Medråderett på jobb
Både du og sjefen har rett til å vere med å bestemme på jobben. Ein god arbeidsplass er ein arbeidsplass der alle kan seie kva dei meiner.
Kven bestemmer kva på jobben?
Sjefen bestemmer kven som skal gjere kva, men det finst reglar som alle sjefar må følgje. Desse reglane står i arbeidskontrakten din og i arbeidsmiljølova.
Rettane dine som arbeidstakar
Du kan vere med å bestemme enkelte ting på jobben, mellom anna:
- Korleis arbeidsdagen din skal sjå ut.
- Ting som kan påverke helsa di, som tryggleiksreglar og høgda på arbeidsbenken din.
Verneombod og arbeidsmiljøutval (AMU)
Verneombodet på jobben skal passe på at arbeidsmiljøet er trygt og sunt ved å:
- Snakke med folk om korleis dei har det på jobb.
- Høyre på kva dei tilsette synest om arbeidsforholda.
- Planleggje tiltak som kan forbetre arbeidsmiljøet.
- Sørgje for at alle får nødvendig opplæring i helse og tryggleik.
Dette kan du gjere
Når du er på jobb, må du følgje tryggleiksreglane og seie ifrå viss noko ikkje er greit.
- Følgje tryggleiksreglane.
- Seie frå til sjefen eller verneombudet viss noko ikkje er som det skal vere.
- Delta i møter og undersøkingar om arbeidsmiljøet.
- Seie frå om ting som kan gjere arbeidsplassen betre.
Viss alle følgjer reglane og pratar saman, blir arbeidsplassen ein bedre stad å vere. Ta ansvar for å skape eit godt arbeidsmiljø!
1 / 5
Rettane og pliktene dine
Vêr nysgjerrig, og gjer ditt beste. Då blir du snart ein flink og populær kollega, og du får mange spennande moglegheiter.
