Verdsreligionane – hinduismen

Hinduisme er ein religion som begynte i India for fleire tusen år sidan. Det er 1,2 milliardar hinduar i verda. Trua har utvikla seg i mange ulike retningar.

Accessibility icon Verdsreligionane – hinduismen
Verdsreligionane:

Hinduismen

Hinduismen blei truleg til for 4500 år sidan. Det betyr at hinduismen er blant dei eldste religionane i verda i dag. Menneska på den tida ropte til gudane sine i hymnar, som er lovsongar. Fleire av hymnane er bevarte, og dei er framleis i bruk i hinduismen.

Hinduismen har ingen kjend grunnleggjar, slik som buddhismen og islam. Ein hindu kan tilbe éin gud, mange gudar, eller ingen gudar. Hinduismen er som ei blanding av ulike religionar.

Forrige avsnitt

1 / 2

Neste avsnitt
Hindu gudestatue
Hindu gudestatue

Omfang 

15 prosent av alle folk i verda er hinduar. Dei fleste bur i India. Men det finst hinduar mange stader i verda.  

Buddhismen er påverka av hinduismen. Både hinduar og buddhistar trur på atterføding. Det betyr at menneske og dyr blir fødde på ny etter at dei døyr. Hinduismen har blitt påverka av andre religionar. I dag er det mange måtar å praktisere hinduismen på.

Hellige blomster i en hånd ved elven Ganges
Hellige blomster i en hånd ved elven Ganges

Sentrale skikkelsar 

Hinduismen har mange gudar. Nokre av dei viktigaste heiter Vishnu, Shiva, Krishna og Ganesha. Gudane kan vise seg som menneske, kalt avatarar. Dei er dermed ikkje usynlege slik som Gud i kristendommen.  

Ein mann med namnet Mahatma Gandhi var ein stor politisk leiar i India på 1930-talet. Mahatma betyr «stor sjel», ein heilag mann. Det vil seie at han blei hylla som ein hinduistisk helgen.  

Hinduar er like ulike som alle andre, men det er nokre ting som er felles for dei aller fleste hinduar.

Hinduane kallar trua si for sanatana dharma, den evige lova. Hinduar trur på atterføding og på karma. Karma betyr at alle handlingane dine i dette livet vil få følgjer i det neste. Målet for ein hindu er å sleppe å bli fødd på ny. For å oppnå dette lever mange enkle liv med meditasjon og yoga. 

Ikkje-vald er også ein sentral verdi i hinduismen. 

Forrige avsnitt

1 / 2

Neste avsnitt
Hinduguder
Hinduguder

Heilage stader 

For hinduane er det mange heilage stader i India. Landet har mange heilage byar og heilag natur som skog, fjell og elvar. Ganges er den mest heilage  elva, og Varanasi er den mest kjente av dei sju heilage byane i India. Hinduane valfartar til desse stadene, som ein del av det religiøse livet sitt.   

Det meste av tilbedinga går føre seg i heimen. Det finst også tempel der gudane bur.

Heilage skrifter 

Dei heilage skriftene i hinduismen blir kalt  Veda-skriftene. Dei er skrivne på det utdøydde språket sanskrit, og er dei eldste skriftene i India. I Veda-skriftene står blant anna dei gamle hymnane til gudane.

I dag blir dei same hymnane sungne av brahmanane, dei  hinduistiske prestane. Det gjer hymnane til til den eldste religiøse tradisjonen i verda. Dei truende trur at hymnane kjem frå gudane. 

Sanskrit
Sanskrit

Høgtider 

Hinduane har mange høgtider, og to av dei er divali og holi.

Divali er ein lysfest som blir feira om hausten. Når hinduane feirar divali, gjer dei reint heime og tenner mange små lys og kinaputtar. Det er for å helse Lakshmi velkommen. Ho er gudinne for lukke og rikdom.  

Holifestivalen er ein fargefest som feirar at fargane og kjærleiken har sigra over det svarte og mørke. Festen går føre seg om våren, og er ein hyllest til vårblomstringa. For mange hinduar betyr vårblomstringa at guden Krishna leikar seg med fargar.

Under festen kastar dei fargepulver og sprutar fargevatn på kvarandre. Det skjer både heime, i templa og ute i gatene.

Forrige avsnitt

1 / 2

Neste avsnitt
Ung jente feirer Holif
Ung jente feirer Holif

Symbol 

Hinduismen har eit mylder av fargerike gudestatuar. Dei finst både i templa og i heimane. Å tilbe gudestatuane er viktig for mange hinduar. 

Ein av gudane, Ganesha, har eit elefanthovud.

Elefantguden Ganesha bringar lukke for hinduar. Han beskyttar mot ulukker. Viss du er i ein asiatisk matbutikk eller restaurant, kan du ofte finne eit lite altar for Ganesha, der det er sett fram mat, lys, blomstrar og røykelse. 

Forrige avsnitt

1 / 2

Neste avsnitt
Guden Ganesha
Guden Ganesha

Ritual

Det som kjenneteiknar hinduar, er gjerne det dei gjer, og ikkje så mykje det dei trur på.  Derfor er rituala svært  viktige. Et ritual er noko vi gjentar ofte, og etter visse tradisjonar. Dei daglege rituala til hinduane rettar seg mot ein gudestatue.  

Guden blir behandla som ein konge eller ein ærefull gjest. Gudefiguren blir vaska rein, underhalden med song, og det blir sett fram eit måltid. Ritualet blir kalt puja. 

Hinduane har også mange ritual knytte til overgangane i livet. Det gjeld særleg fødsel, giftarmål og død. 

Forrige avsnitt

1 / 2

Neste avsnitt

Kunst og bygningar 

Tempelet kan vere alt frå store bygningar til eit lite hus på eit gatehjørne. Det er ofte omgitt av ein høg, firkanta mur med vakre inngangsparti. Heile tempelet blir gjerne oppfatta som eit eige univers.  

Templa er rikt utsmykka med gudefigurar. Dei skal alltid vere vakre å sjå på. Men ein gudefigur kan også vere liten nok til at ein hindu kan ha han med seg i lomma. 

Hindutempel
Hindutempel

Hinduisme i Noreg 

I Noreg kan det vere så mange som 20 000 hinduar. Å vere hindu er noko personleg, og ikkje alle er knytte til ei forsamling. Dei fleste hinduar i Noreg er frå Sri Lanka og India, eller har bakgrunn frå desse landa.  

Visste du at yoga har sitt opphav i hinduismen? Hinduar utfører yoga som ein åndeleg teknikk, for å bli sameina med gudane sine og oppnå frelse.

Forrige avsnitt

1 / 2

Neste avsnitt
Norsk hindu kultursenter festival 2012
Norsk hindu kultursenter festival 2012

Kjelder:

  • Jacobsen, Knut A.: divali i Store norske leksikon på snl.no.
    Henta 29. april 2021 frå https://snl.no/divali
  • Jacobsen, Knut A.: Ganesha i Store norske leksikon på snl.no.
    Henta 30. april 2021 frå https://snl.no/Ganesha
  • Jacobsen, Knut A.: Holi i Store norske leksikon på snl.no.
    Henta 29. april 2021 frå https://snl.no/Holi
  • Kværne, Per og Jacobsen, Knut A.: hinduisme i Store norske leksikon på snl.no.
    Henta 29. april 2021 frå https://snl.no/hinduisme
  • Kværne, Per og Jacobsen, Knut A.: yoga i Store norske leksikon på snl.no.
    Henta 30. april 2021 frå https://snl.no/yoga

Bilet- og videorettar:

    1. Getty Images
    2. Getty Images
    3. Getty Images
    4. Getty Images
    5. Getty Images
    6. Getty Images
    7. Getty Images
    8. Getty Images
    9. Getty Images
    10. Ida Tolgensbakk (CC BY-SA 3.0) / NRK Skole