Dødsmoderne

Kor viktig er det for deg å vere moderne? Hadde du vore villig til å ofre helsa di for å følgje ein trend? Lær kor livsfarleg det er å følgje moten gjennom historia.

Accessibility icon Dødsmoderne

Gammal mote

Trur du at mote var viktig i gamle dagar? Det var det faktisk! Menneske over heile verda har vore opptekne av mote i mange hundre år.

Blautkaketrend

Lat oss spole tida tilbake. Om du var rik kvinne i Frankrike på 1700-talet, var det det store og spesielle som var i vinden: Kjolen skulle vere enorm, midja skulle vere smal, huda skulle vere bleik. og håret skulle vere høgt. Høyrest enkelt ut, kanskje? Men det var alt anna enn enkelt. Ikkje var det særleg sunt heller.

 

Blautkake

For 400 år sidan skulle dei rike damene i Frankrike ha store kjolar. Dei skulle sjå ut som ei blautkake! Håret skulle vere høgt og pynta. Ansiktet skulle vere kvitt. Det var veldig moderne. Men det var vanskeleg. Og det kunne vere farleg. Under kjolen hadde ein noko som heitte korsett. Dette var for at midja skulle vere veldig smal. Korsettet vart stramma og snørt inn. Så stramt at det vart vanskeleg for damene å puste. Nokre gongar besvimte dei fordi det var så stramt. Andre gongar knekte korsettet ribbeina.

10 farlege trendar 

Giftig sminke

I dag er det moderne at huda ser frisk og sunn ut. For 400 år sidan skulle huda vere bleik. Det skulle vise at du var rik. Dei rike måtte nemleg ikkje vere ute i sola og arbeide. I sminka var det nokre gongar giftige stoff. Dette gjorde huda stygg. Då måtte ein bruke meir sminke. Gifta gjekk inn i kroppen. Ho kunne gjere at tennene fall ut. Viss ein kyssa for mange på kinnet, fekk ein også gift i seg. Dette kunne vere livsfarleg.

Smør og sukker i håret

For å få håret høgt, brukte ein smør og sukker i det. Det skulle vere kjempehøgt! Hårkunstnarar pynta og ordna håret til damene. Dei putta metallstenger inni for å få det høgt nok. Så pudra dei håret kvitt med meir giftig pudder. Til slutt pynta dei håret med fuglar og blomstrar. For at håret skulle halde seg pent kunne ein ikkje vaske det. Håret stinka etter fleire veker uten vask!

Rotter i håret?

Rotter og mus synest smør og sukker er deilig. Men ein vil jo ikkje ha rotter og mus i håret sitt! Nokre bygde bur til håret som dei kunne ha på mens dei sov. Musene og rottene fekk ikkje ete opp håret, men trur du damene sov godt?

Kjolen din brenn!

Håret var ordna. Ansiktet var sminka. Korsettet var på. No er det berre kjolen igjen. Kjolen var laga av mange, mange lag med stoff. Og under var det eit underskjørt med endå fleire lag. Så kom nokon på å lage eit underskjørt av metall. Men dette gjorde kjolen til ei slags pipe. Kom du borti eit levande lys, kunne heile kjolen ta fyr!

Høge kragar

Det var ikkje berre damene som var opptekne av mote. Menn skulle også ha høge parykkar og kvit sminke. Dei måtte ikkje bruke korsett eller store kjolar. Men på 1800-talet var det moderne med høge og stive kragar på skjorta. Desse var så stive at viss du sovna med skjorta på, så kunne du bli kvelt!

Mote i dag

I dag er det ikkje like farleg å vere moderne. Nokre gongar dukkar det framleis opp trendar som kan vere usunne. Mange gjer mykje rart for å vere moderne eller kule. Dei fargar håret eller forandrar på korleis dei ser ut. I 2010 hadde artisten Lady Gaga på seg ein kjole som var laga av kjøt. Men giftig sminke har vi ikkje lenger.

Å vere seg sjølv

Mote forandrar seg. Det som var kult for ti år sidan, blir kanskje sett på som kjemperart i dag. Er det viktig for deg å vere moderne?

Livsfarleg mote 

Kjelder:

  • Historie & vitenskap 2 (2020)
    Orage Forlag AS
  • Revelist.com (21.09.2020): The 7 most deadly beauty trends of all time 
    https://www.revelist.com/makeup/poisonous-beauty-ingredients/1070

Bilet- og videorettar:

    1. Getty Images
    2. Getty Images
    3. Getty Images
    4. SciShow – YouTube
    5. Getty Images
    6. English Heritage – YouTube
    7. Getty Images
    8. Getty Images
    9. Krinoline: Ukjent / Foto: Hugo Maertens (CC BY-SA 3.0)
    10. Getty Images
    11. Getty Images
    12. Getty Images
    13. As/Is – YouTube