Verdas største bibliotek!
Kan du tenkje deg ein dag utan internett? All informasjon i verda er lett tilgjengeleg. Det er verdas største bibliotek. Korleis klarte dei seg utan internett før? Kvar fann dei informasjon då?
Stor gammel bokhylle med mange gamle bøker.
Tilgang på informasjon
Før i tida vart kunnskapen ført vidare ved munnlege historier. Etter kvart skreiv dei ned historiene. Det var kostbart og tidkrevjande. Det vart laga få eksemplar, derfor vart bøkene ekstra verdifulle. Det var berre nokre få som kunne lese og skrive.
Sokrates likte ikkje skrift
Ikkje alle likte det skriftlege. Den greske filosofen Sokrates var ein av dei. Han blir rekna som ein klok mann, men han meinte at viss alt vart skrive ned, ville vi miste evna til å lytte og snakke saman. Korleis kunne ein forstå det ein las, utan at ein lærar forklarte? Ville minnet døy ut når ting vart skrivne ned? Kanskje er det derfor det ikkje er nokon skriftlege kjelder etter han.
Sokrates levde for over 2500 år sidan. Vi kan kanskje meine at tankane til Sokrates var rare, men vi har noko av det same problemet i dag. Korleis kan vi sjølve forstå informasjonen vi finn på nettet? Treng vi eigentleg lærarar? Er vi sikre på at det vi les og deler med andre, er sant? Med så mykje informasjon rundt oss må vi vurdere kritisk det vi les.
1 / 2
Klassisk statue av Sokrates sittende fra siden
Eit leksikon i kvar heim
For nokre tiår sidan lånte folk bøker på biblioteket viss dei lurte på noko. Nesten alle heimar eigde eit leksikon. Det er eit stort alfabetisk ordna oppslagsverk. Ei god kjelde til kunnskap. Lurte du på noko, kunne du slå opp i leksikonet. Folk flest trudde at det som stod i leksikonet, var sant og riktig. Men var det eigentleg sånn?
I dag er internett det største biblioteket i verda. Kvart einaste minutt blir det lasta opp meir. Det er ei utfordring. Der leksikonet gav eitt svar, får vi no millionar av treff på nett. Dei enklaste spørsmåla gir ofte eit drøss av svar.
1 / 2
En datamaskin står foran bokhyller
Informasjon er makt
Tilgang til informasjon gir makt. Styresmaktene i nokre land stengjer delar av eller heile internett for befolkninga. Dei sensurerer. Det betyr at dei vel ut kva befolkninga får vite eller ikkje vite.
Når folk forstår korleis leiarane eigentleg sensurerer nyheiter, kan det oppstå protestar. Det kan føre til revolusjonar og krig. Leiarane vil ikkje at befolkninga skal dele det, eller bruke sosiale medium for å planleggje opprør. Då bruker dei makt ved å stengje tilgangen til informasjon.
1 / 2
En mann sitter foran en pc-skjerm som viser ordet Blocked i rødt
Ei gullgruve med informasjon?
Har vi ei bok i handa, kan vi lett sjå kor mange sider vi må lese. Når vi søkjer på nett, er det nærast umogleg å vite når vi er ferdige. Nettsidene har lenkjer som fører oss vidare til nye sider med nye artiklar. Det tek masse tid og kan kjennast overveldande.
All informasjon vi finn, er ei gullgruve, men samtidig står vi i fare for å drukne i mengda. Då er det viktig å lære å finne det vi leitar etter.
Vi må lære å bruke internett effektivt, for det finst mengder av informasjon der. Bruker vi internett ineffektivt, vil vi bruke mykje tid på å leite. Internett er det største biblioteket i verda. Du kjem aldri gjennom alt. Har du det som mål, vil du ikkje nå det!
1 / 3
Mange store gullklumper som ligger på et rustikk bord.
Kjelder:
- Moseid, Tone Eli; Redse, Torill; Gjersdal, Aud: bibliotek i Store norske leksikon på snl.no. Henta 1. juni 2022 frå
https://snl.no/bibliotek
- Fossheim, Hallvard: Sokrates i Store norske leksikon på snl.no. Henta 1. juni 2022 frå https://snl.no/Sokrates
- Dagsavisen (01.06.2022): En smarttelefon krysser sitt spor
https://www.dagsavisen.no/debatt/2016/09/25/en-smarttelefon-krysser-sitt-spor/
Bilde- og videorettar:
-
-
Getty Images
-
Getty Images
-
Getty Images
-
Getty Images
-
Getty Images
-
Getty Images
-
