Kan du gjette kva lottotala blir?

Du har sikkert høyrt om nokon som har vunne store pengesummar i Lotto.  Dei fleste er nok samde om at dette handlar om flaks og uflaks.

Når det gjeld Lotto, kan vi ikkje tenkje oss fram til kva som gir oss betre sjanse til å vinne, sjølv om nokon trur at ein kan det.

Og di fleire tal vi må ha rette, dess vanskelegare er det å vinne.

Nokon trur at tal som ofte har vorte trekte ut, er lure å velje. Andre tenkjer at det er lurt å velje tal som det er lenge sidan vart trekte ut.

Men ingen av desse ideane er rette. Ingen veit kva tal som kjem – så alt er mogleg!

Forrige avsnitt

1 / 3

Neste avsnitt
Fargerike baller med sorte tall.
Fargerike baller med sorte tall.

Terningkast

Det er ikke mogleg å trene på korleis ein skal kaste ein terning for å få einar eller seksar.

Utfallet, altså kva slags tal vi får på terningen, er lik for alle tala frå 1 til 6 på ein terning. Vi kan seie at sannsynlegheita for å få eit bestemt tal er ei av seks.

Dette blir kalla for uniform sannsynlegheit.

Kaste med fleire terningar

Men viss vi kastar med fleire terningar og legg saman tala vi får, så vil du sjå at summane vi får ikkje er like tilfeldige. Det kan verke litt rart, men det er nokre summar som dukkar opp oftare enn andre.

Du vil sjå at du oftare får summen 7 enn summen 2. Det er fordi at 7 kan lagast på mange måtar med to terningar; 3 + 4, 5 + 2 og 6 +1. Summen 2 kan du berre lage med 1+1.  Det er derfor meir sannsynleg å få summen 7 enn summen 2.

Dette blir kalla ikkje-uniform sannsynlegheit.

Forrige avsnitt

1 / 3

Neste avsnitt
To hvite terninger
To hvite terninger

Teoretisk sannsynlegheit

Med ein terning såg vi at alle tala var like sannsynlege å få. Sidan det er 6 tal, er det 6 moglege utfall. Vi seier at sjansen for å få eit bestemt tal, som ein toar,  er 1⁄6 (ein seksdel).

Bildet som blir vist her, er eit rutenett på 10×10 ruter som er fargelagt, altså 100 ruter til saman. Det er fem ruter som har fargen gul. Det betyr at det er 5 % sannsynleg at vi treffer ei gul rute, fordi det er 5 av 100 ruter.

Vi kan då rekne oss fram til at viss vi kastar 100 kast, så vil vi treffe ei gul rute 5 gongar – i snitt.

En firkant som er fargelagt i ulike farger
Ruteark
Ruteark

Reell sannsynlegheit?

Kastar du ein terning mange nok gongar, vil alle verdiane dukke opp omtrent like mange gongar. Det betyr at det vi har rekna oss fram til, stemmer ganske bra med det som vil bli resultatet viss vi kastar terningen mange nok gongar.

Men når vi kastar ei pil på det fargelagte rutenettet, kan vi øve oss på å kaste. Vi kan sikte på dei fargane vi vil.

Då vil kanskje resultatet vere noko heilt anna enn det vi rekna oss fram til. Då vi rekna, fann vi ut at vi ville treffe gule ruter 5 av 100 gongar. I praksis vil vi kanskje treffe veldig mange fleire gongar, eller ikkje i det heile. Vi kan ikkje stole på at det vi rekna ut, vil gi det rette resultatet.

En firkant som er fargelagt i ulike farger
Ruteark
Ruteark

Kjelder:

Bilde- og videorettar:

    1. Getty Images
    2. Getty Images
    3. Skolerom
    4. Skolerom