Fargane til sollyset

Kvifor er himmelen blå?

Accessibility icon Fargane til sollyset

Fargane til sollyset

Sollyset har eigentleg mange ulike fargar. Forskjellen på dei er bølgjelengde. Når lyset går i rett linje, bevegar alle desse bølgjelengdene seg saman. Fargane er altså samla i ein enkelt stråle som vi ser som kvitt lys.

Men viss noko kjem i vegen for denne strålen, så går han ikkje rett fram lenger. Bølgjelengdene blir sende tilbake, bøygde eller spreidde. Då blir dei forskjellige fargane synlege.
Dei lengste bølgjelengdene vi kan sjå, er raude. Når dei gradvis blir kortare, ser vi dei som oransje, så gule, så grøne, og til slutt som blå og fiolett.  Fiolett er den fargen med kortast bølgjelengde av dei vi kan sjå.

Kvifor er himmelen blå? 

Når lyset treffer luftmolekyla i atmosfæren, blir den blå fargen fanga opp og blir spreidd utover himmelen ved hjelp av desse molekyla. Resten av fargane ser vi ikkje, for det er berre blåfargen som blir broten ned og stansar si ferd mot jorda.

Forrige avsnitt

1 / 3

Neste avsnitt

Sollys

Det er farleg å sjå direkte på sola med berre auget, også i korte periodar. Det skarpe lyset vil varme opp netthinna og kan føre til varige skadar, som blindheit eller blinde flekkar i synsfeltet. Sidan det ikkje gjer vondt, merkar ein det ikkje med ein gong.

Kvifor er skyene kvite?

Skyer består av vassdropar. Når lyset treffer desse dropane, blir bølgjelengdene som blir spreidde, omtrent like lange, og dermed tek alle fargane like stor plass. Blandinga av alle desse fargane oppfattar vi som kvitt. Regnskyer har fleire av desse dropane og verkar derfor mørkare. Tettare skyer speglar meir lys, slik at det kjem mindre lys gjennom som treffer auga våre.

Kva farge har universet?

Astronomar har brukt superkraftig programvare for å kome fram til den gjennomsnittlege bølgjelengda til lyset som vert sendt ut frå 200 000 ulike galaksar. Dei fann ut at universet har ein beige farge. Denne fargen har blitt karakterisert som «kosmisk latte».

Planeten Jorda og Sola sett fra verdensrommet
Planeten Jorda og Sola sett fra verdensrommet

Kva farge har stjerner?

Fargen til ei stjerne vert avgjort av masse og temperatur. Små stjerner har ein temperatur på overflata på mindre enn 3500 °C og er som regel raude. Store stjerner med temperaturar på over 10 000 °C er blå. Sola er noko midt imellom (cirka 6000 °C) og heilt kvit. Ho ser likevel gul ut frå jorda på grunn av måten sollyset reagerer med atmosfæren vår på.

Melkeveien danner et tykt, glitrende bånd på en mørk og klar himmel
Melkeveien danner et tykt, glitrende bånd på en mørk og klar himmel

Kvifor er havet blått?

Havet ser blått ut fordi vassdropane syg til seg dei lange, raude bølgjelengdene og sender dei kortare, blå mot auga våre. Jo djupare vatnet er, dess meir lys syg det til seg, slik at mindre lys vert sendt mot oss. Dette gjer at vatnet ser mørkare ut.

Korleis veit vi dette?

Då Sir Isaac Newton oppdaga eigenskapane til lyset, fekk menneska ei heilt ny forståing for svært mykje.
Etter dette har vi kunna bruke denne informasjonen til å finne ut blant anna kvifor  himmelen er blå.  

Kjelder:

  • Junior vitenskap (2018)
    Orage Forlag AS 

Bilde og videorettar:

  1. Ukjent
  2. Ukjent
  3. Ukjent
  4. Ukjent
  5. Ukjent
  6. Ukjent