Frå ape til dominerande pattedyr
Menneska var jegerar og sankarar i nesten 200 000 år – mykje lenger enn me har vore bønder! Og nesten ei æve i forhold til den tida me har hatt industri. Det var på denne tida me gjekk frå å vera berre ein «ape på to bein», til å bli det dominerande pattedyret på planeten.
Utbreiing
Menneska oppstod i Afrika, men spreidde seg til alle kontinenta i verda. Arten vår vandra først til Midtausten. Derfrå drog nokon vidare til Asia og Australia, andre til Europa. Etter kvart nådde me Amerika. Det var ikkje meir enn kanskje eit par millionar jegerar og sankarar på kvart kontinent. Dei hadde meir plass å boltra seg på enn noko eit moderne menneske kan drøyma om.
⬅ Helleristning av jegerar i Canyonlands National Park, USA.
Helleristning av jegere i Canyonlands National Park, USA
Oppdagarar
Jegerane og sankarane var modige oppdagarar. Dei var stadig på farten! Anten vandra dei med årstidene for å finna nye, fruktbare område, eller så drog dei frå stad til stad etter kvart som dei hadde hausta maten som fanst i eit område. Medan dei vandra utforska dei grotter, skogar og elver på jakt etter alt som kunne etast. Dei hadde berre med seg det aller viktigaste dei trong for å overleva. Når dei ikkje sov i ei grotte eller under greiner, låg dei ved bålet og kikka opp på den underfulle stjernehimmelen.
Huleboer
Huleboer tegner på veggen
Frå sankarar til jakt
Jegerane og sankarane åt først og fremst plantar, bær, nøtter, frø, røter og frukt som dei hausta. Slik mat var lett å finna, og lite krevjande å eta. Men å jakta var meir freistande. Det var rett nok vanskeleg å fella store byttedyr, men det gav mykje: kjøt, skinn, pels og bein, og nokre gongar elfenbein. Det var ein premie det var verd å kjempa for.
Flint kniv fra steinalderen
Eld
Eld var det farlegaste våpenet menneska hadde. Bruken av eld har vore avgjerande for historia til mennesket. Elden kunne ein bruka til å verna seg mot rovdyr i mørket og varma seg når det var kaldt. Eld kunne ein også bruka til å gjera uetande mat om til festmåltid og til å brenna ned skogar for å rydda beitemarker.
Jegere med flammer i et møte med en mammut
Kjelder:
- Historien om mennesket – Junior (2020)
Orage Forlag AS
Bilet- og videorettar:
-
-
Getty Images
-
Getty Images
-
Getty Images
-
Thinkstock
-
Getty Images
-
Getty Images
-
Getty Images
-
Ukjent
-