Korleis omgjevnadane kan skjula den eigentlege storleiken til ting
Når du ser på to ting ved sida av kvarandre, er du ganske sikker på om dei er like store. Eller om ein av dei er større enn den andre. Det er derimot nokre innbillingar som kan bevisa at du ikkje alltid ser riktig. Det er fordi hjernen ofte bestemmer storleik ut frå gjenstandane som er i nærleiken, og dermed kan han lett verta lurt av omgjevnadane.
Ebbinghaus-illusjonen
Ta til dømes Ebbinghaus-illusjonen her. Mange vil seia at den oransje prikken til høgre er større enn den til venstre. Dei er faktisk nøyaktig like store. Hjernen brukar dei blå prikkane til å rekna ut kor stor den oransje prikken er, og fordi dei blå prikkane til venstre er større, ser den oransje prikken til venstre mindre ut enn den til høgre.
Skjermflimring
Viss ein LCD-skjerm vert filma, ser det ofte ut som om han flimrar. Det er fordi skjermen faktisk flimrar i verkelegheita, og det er våre augo som vert lura til å sjå eit bilete utan flimring. Når eit kamera fangar eit scenebilete, tek det ein serie raske bilete og syr dei saman til eit bilete i rørsle. Fordi bilete-takta ikkje er lik som på skjermen som vert filma, vert flimringa fanga opp. Augo våre sender heile tida informasjon til hjernen, og lyset frå skjermen hengjer litt igjen slik at det kan fylla tomrommet som flimringa lagar.
Kontrastbedrag
Omgjevnadane kan også påverka korleis vi oppfattar fargar. På bileta her er alle dei grøne firkantane akkurat same grad, men dei til venstre ser mørkare ut enn dei til høgre. Det er fordi dei til venstre er plassert på ein lysare bakgrunn, og då vert det større skilnad. Det får dei til å sjå mørkare ut i høve til omgjevnadane.
Ein optisk illusjon
Korleis kan dette skje?
Hjernen vel det du ser, før det du faktisk kjenner. Difor trur du at handa du kan sjå, er di.
Elektriske signal i hjernen som styrar rørslene i handa, vert svakare, og då kjennest det som om ho ikkje er der lenger.
Kjelder:
- Utrolig vitenskap, 2018
ORAGE FORLAG AS - NRK.no/skole