Betre å vere føre var enn altfor tidleg far
Å vere føre var betyr å vere forsiktig for å unngå uhell.
Det er viktig å bruke prevensjon når ein skal ha sex og ikkje vil bli gravid eller få seksuelt overførbare infeksjonar.
Det finst mange typar prevensjon. Nokre av dei beskyttar mot sjukdommar òg. Her kan du lese om forskjellige typar prevensjon, kvifor det er så viktig, kven du kan spørje om slike ting, og kvar du får tak i prevensjon.
Det kan vere vanskeleg å vite kva slags prevensjon ein likar. Mange prøver ut forskjellige typar prevensjon for å finne ut kva dei likar best.
Spør helsepersonell om råd. I Noreg kan både lege, helsesjukepleiar og jordmor skrive ut resept på prevensjon.
1 / 3
Kondom
Ein kondom er ei slags hette av gummi som ein trær over penis når han er stiv.
Kondomen hindrar sædcellene i å komme inn i skjeden til partnaren din og beskyttar mot både graviditet og seksuelt overførbare infeksjonar.
Du treng ikkje resept for å kjøpe kondomar. Du kan kjøpe dei i matbutikken eller bestille på www.gratiskondomer.no. Du kan òg få gratis kondomar på helsestasjonen og hos helsesjukepleiar på skolen.
Somme synest det er skikkeleg kleint å styre med kondom under sex. Øv nokre gonger aleine, så er det null stress.
Jenter bør også lære å træ på ein kondom.
.
1 / 2
P-piller
Det er berre jenter som kan bruke P-piller. Pillene stoppar eggløysinga, og da kan ein ikkje bli gravid.
P-piller er veldig sikre viss ein bruker dei riktig, men dei kan gi biverknader som krampar i leggen, ømme puppar, kvalme og humørsvingingar. Nokre får alvorlege biverknader som blodpropp.
1 / 2
P-stav
P-stav er ein liten plaststav som blir sett inn under huda på overarmen og beskyttar deg i tre år. Han hemmar eggløysing, akkurat som p-pilla. Nokre kan få humørsvingingar og uregelmessig menstruasjon.
P-sprøyte
Helsepersonell set P-sprøyta i ein muskel i rumpa eller på overarmen kvar tredje månad.
P-sprøyta kan hjelpe mot menssmerter og pms, men nokre får uregelmessig mens, auka appetitt, tristheit og nedsett sexlyst.
1 / 2
P-plaster
P-plaster verkar på same måten som p-piller. Ein set plasteret på huda den første dagen i menstruasjonssyklusen, og så må ein byte plaster kvar sjuande dag. Etter tre veker skal ein gå i veke utan plaster, og da får ein mensen.
P-plaster er ein sikker prevensjonsmetode som kan gi mindre menssmerter og kortare blødingar.
Ulempa er at plasteret er litt dyrt, og somme får humørsvingingar, kvalme, hovudpine og nedsett sexlyst.
P-ring
P-ring er ein plastring som blir sett inn i skjeden. Etter tre veker tar du han ut og ventar ei veke før du set inn ein ny.
P-ringen stoppar eggløysinga, men somme får biverknader som hovudpine, ømme puppar, humørsvingingar, kviser og nedsett sexlyst. Det er òg ein liten risiko for å få blodpropp.
Spiral
Spiral er ein T-forma, 3 cm liten plastsak med tråd i enden som helsepersonell fører inn i livmorhòla.
Det finst to hovudtypar spiral – koparspiral og hormonspiral. Koparspiralen har ingen hormon, men kopartrådar hindrar sædcellene i å befrukte egget. Koparspiralen kan gi meir utflod, større blødingar og meir smerter når du har mensen.
Som du sikkert skjønar, inneheld hormonspiralen hormon. Det finst fleire typar hormonspiral, så spør helsepersonell kva for type som passar best for deg. Hormonspiralen kan gi uregelmessige blødingar i opptil eit år.
Det kan vere litt vondt akkurat når spiralen blir sett inn, men du kan ta litt smertestillande på førehand.
1 / 3
Naudprevensjon
Kva kan ein gjere viss ein har hatt sex utan prevensjon?
Alle kan kjøpe naudprevensjon på apoteket. Det er ein tablett som jenta må ta innan 12 timar etter samleie. Elles er abort den einaste måten å avbryte ein graviditet på.
Berre for jenter?
Ser du at all prevensjonen du har lese om, bortsett frå kondom, er meint for jenter? Er ikkje det litt urettferdig?
Det er begge sitt ansvar å sørgje forbeskyttelse under sex! Heldigvis blir det forska på nye prevensjonsmetodar for menn. I dag er dei einaste alternativa kondom og sterilisering.
Norske forskarar testar ut ein krem som hemmar produksjonen av sædceller. Denne kremen verkar tryggare enn hormonell prevensjon for jenter, og han har få biverknader.
Kanskje krem på skuldrene er eit vanleg prevensjonsmiddel om nokre år?
All prevensjon beskyttar mot graviditet, men det er berre kondom som beskyttar mot kjønnssjukdommar. Du bør alltid bruke kondom viss du skal ha tilfeldig sex.
1 / 4
100 % beskyttelse?
Ingen prevensjonsmiddel er heilt sikre. Viss kondomen sprekk, eller ein set han på feil, kan ein bli gravid.
Ca. 15 prosent blir gravide sjølv om dei har brukt kondom. 3–7 prosent blir gravide etter å ha brukt p-sprøyte, p-plaster eller p-piller. Berre 1 prosent blir gravide med p-stav eller spiral.
Det aller viktigaste er å bruke prevensjon!
1 / 2
Kva kostar prevensjon?
I Noreg er det billig eller gratis å kjøpe prevensjon viss du er under 22 år. Prisen er avhengig av alder og type prevensjon.
Ver kjeldekritisk!
Det blir selt stadig mindre prevensjon. Samtidig aukar talet på abortar.
Kvifor er det slik?
Nokre trur at grunnen er feilinformasjon på sosiale medium.
Influensarar på TikTok og YouTube rår unge til å droppe prevensjon og heller følgje med på eigen syklus slik at dei kan unngå å ha sex når det er risiko for å bli gravid.
Det er viktig å ta på alvor den bekymringa jenter har når det gjeld hormonell prevensjon, men det er ikkje nok å kjenne sin eigen syklus eller å måle temperatur. Denne metoden beskyttar verken mot graviditet eller mot kjønnssjukdommar.
Hugs at influensarar ikkje er helsepersonell!
Les heller på nettstader som for eksempel Helsenorge, ung.no, zanzu.no eller sexogsamfunn.no.
Du kan òg prate med fastlege eller helsesjukepleiar på skolen din.
1 / 4
Kva passar deg?
Det finst altså mange typar prevensjon, men kondomar er enkle å få tak i, og dei er det einaste som beskyttar mot både graviditet og kjønnssjukdommar.
Vi gløymde forresten å seie at du tar på kondomen før du skal ha sex, og du tar han av etterpå. Det fekk visst ikkje Peder på PubertetsCamp med seg heller. Berre sjå her:
1 / 2
