Fornybare og ikkje-fornybare ressursar
Ein naturressurs er eit råstoff i naturen som vi kan bruke. Vi kan finne det i havet, på jordoverflata eller under jorda. Døme på naturressursar kan vere fisk, skog, olje, gass og mineral. Vi deler ressursane inn i fornybare og ikkje-fornybare ressursar.
Ett fiskebruk i lofoten
Fornybare naturressursar
Vatn, vind og sol er døme på fornybare ressursar. Dei blir ikkje brukte opp når vi bruker dei.
Vi seier at fisk og skog òg er fornybare, sjølv om dei bruker lengre tid på å fornye seg etter at dei er fanga eller hogne ned.
Solcellepanel med vindmøller i bakgrunn
Ikkje-fornybare naturressursar
Kol, olje og gass er nokre av dei ikke-fornybare ressursane. Når vi nyttar dei, blir dei oppbrukte eller bruker svært lang tid på å fornye seg.
Metall finst i ei begrensa mengde, men dette kan vi gjenvinne. Det gjer vi ved å smelte om tomme metallboksar for å lage nye produkt. Kanskje metallboksar du har levert, har blitt til ein sykkel?
1 / 2
Store fabrikkpiper slipper ut mye røyk.
Avfall
Vi produserer mykje avfall, og vi kastar mykje meir no enn tidlegare. Resultatet er at vi får store søppelberg. Ei årsak kan vere at det har blitt billigare å kjøpe nye ting. Mykje av søppelet blir resirkulert og laga om til noko nytt. Noko kan brennast og blir til varme. Glassflasker blir vaska og blir brukte på nytt.
Gjennom å attvinne avfall er vi med på å spare på jordas naturressursar.
En søppeldynge
Berekraft og befolkning
I dag er vi fleire menneske på jorda enn nokon gong tidlegare i historia. Vi har fått ein befolkningseksplosjon.
Befolkninga på jorda nærmar seg 8 milliardar menneske. India og Kina er verdas mest folkerike land, men i andre delar av verda aukar òg befolkninga raskt.
I Noreg har vi ikkje like rask befolkningsvekst som i fleire andre land. I tidlegare generasjonar var det vanleg med fleire barn i familien i Noreg. Slik er det ikkje i dag.
Kva trur du det er som har endra seg i Noreg, sidan det er færre barn i familiane no enn i tidlegare tider?
Berekraft
Fordi vi er mange fleire menneske på jorda, må vi bruke ressursane på ein god måte. Det må vere nok til alle – både no og i framtida. Dette blir kalla berekraftig ressurspolitikk.
Viss alle skulle leve slik som vi gjer i Noreg, måtte vi hatt meir enn tre jordklodar for å ha nok ressursar.
Dersom vi haustar meir enn naturen klarer, vil han ikkje kunne fornye seg. Om vi fangar for mange fisk, vil ikkje fiskebestanden ta seg opp igjen. Dette blir kalla overbeskatning.
For å produsere alle tinga vi vil ha, må vi bruke straum. Ofte bruker vi fossile brennstoff som kol, olje og gass. Dette gir store forureiningsproblem.
1 / 4
Masse mennesker i en gate i Bangalore
Kjelder:
- Hofstad, Knut: ikke-fornybare energikilder i Store norske leksikon på snl.no.
Henta 11. februar 2022 frå https://snl.no/ikke-fornybare_energikilder
- Hofstad, Knut; Halleraker, Jo Halvard: fornybar energi i Store norske leksikon på snl.no.
Henta 11. februar 2022 frå https://snl.no/fornybar_energi
Bilde- og videorettar:
-
-
Getty Images
-
Getty Images
-
Getty Images
-
Getty Images
-
Getty Images
-
