Historia til demokratiet: Maktkampar
Det blir ikkje alltid fred med ein gong etter ein revolusjon. Kva skjedde etter den franske revolusjonen då mange ønskte å ta makta?
Tredje delen
Dette er den tredje av fire delar i artikkelserien om historia til demokratiet. Som du las i andre delen om historia til demokratiet, spreidde nye tankar om menneskeverd, fridom og maktfordeling seg og førte til store revolusjonar fleire stader i verda. Men kva skjedde etterpå?
Naboland blanda seg
Nabolanda såg med frykt på utviklinga i Frankrike. Dei var redde for ein eigen revolusjon. Derfor sende dei inn styrkar for å redde den franske kongen, sjølv om kongen ikkje hadde bede om det sjølv. Folka trudde kongen stod bak dette, og dei såg på han som ein forrædar.
Folket kvitta seg med kongeflagget og fann fram det nye flagget sitt, trikoloren. Dei song den nye nasjonalsongen – Marseillaisen. Dei drap soldatane til kongen og sette fyr på slottet. Nasjonalforsamlinga bestemte at kongen ikkje lenger skulle styre landet.
Kongefamilien prøvde å flykte frå landet, men vart fanga. Både kongen og dronninga vart kasta i fengsel. Der vart dei etter kvart halshogne i ein giljotin.
1 / 3
Den franske kongen blir henrettet på en giljotin.
Avrettingar
Ein skulle tru at alt vart bra i Frankrike etter dette, men no vart det ein kamp mellom dei som ønskte å få makta. Alle var redde. Alle som kunne true eller hindre revolusjonen vart avretta. Over 40 000 personar vart avretta i løpet av eit år.
«Det nye Frankrike» fekk til slutt ei heilt ny grunnlov. Mannen som tok over makta, var Napoleon Bonaparte.
1 / 2
En stor folkemengde ser på at en person blir ført fram til giljotinen som kappet hodet av folk.
Kvinnenes kamp for likestilling
Kvinner hadde framleis ikkje noko dei skulle sagt i det nye Frankrike. Dette provoserte Marie Olympe de Gouges (1748-1793). Ho snakka høgt om ideane sine og hengde opp plakatar. Mange likte ikkje at slike idear vart spreiddE. Ho vart derfor arrestert og dømt til døden. Tankane og ideane hennar om like rettar for kvinner og menn levde vidare.
Kvinnemarsjen mot Versailles
Napoleon Bonaparte (1769-1821)
Formålet med Den franske revolusjonen var at folket skulle ha makta. Slik vart det ikkje under Napoleon. Han krona seg sjølv til keisar og ville ha all makt.
Napoleon i front av en gruppe med soldater til hest.
Makt og sensur
Napoleon laga eigne lover og innførte streng sensur. Han meinte at folk hadde rett til å ha eigedommar, og at alle var like for lova. Alle skulle få same straff for same type lovbrot. Sjølv om han sa at alle var like for lova, meinte han berre menn. Kvinner fekk ingen rettar.
Etter fleire nederlag og tapte slag vart Napoleon til slutt teken til fange. Han vart send i eksil til Sankt Helena, der han seinare døydde. Eksil er å bli tvangsflytta frå sitt eige land. Kongedømmet vart igjen innført i Frankrike.
1 / 2
Revolusjon fører ikkje alltid til fred
Nye tankar og nye ideologiar fører ikkje nødvendigvis til at alt fungerer med ein gong. Spesielt ikkje om det er mange personar som ønskjer å ta makta.
Men korleis vart Noreg eit eige land med eiga grunnlov? I den fjerde og siste delen om historia til demokratiet kan du lese om ein svært kort krig mellom Noreg og Sverige, og det noko overraskande forslaget til den svenske kongen.
Les siste del av Historia til demokratiet: Noregs frigjering
1 / 2
AI-generert bilde. Napoleon sitter å ser utover horisonten fra St.Helena.
Kjelder:
- Østberg, Kai Peter; Tønnesson, Kåre: Den franske revolusjon i Store norske leksikon på snl.no. Henta 6. juli 2022 frå https://snl.no/Den_franske_revolusjon
- Greve, Tim: Napoleon 1. Bonaparte i Store norske leksikon på snl.no. Henta 6. juli 2022 frå http://snl.no/Napoleon_1._Bonaparte
- Winther, Truls Olav; Kolderup, Trude: Marie Olympe de Gouges i Store norske leksikon på snl.no. Henta 25. oktober 2022 frå https://snl.no/Marie_Olympe_de_Gouges
Bilde- og videorettar:
-
-
Midjourney
-
Getty Images
-
Getty Images
-
Getty Images
-
Getty Images
-
Getty Images
-
Midjourney
-
