Ein for alle – alle for ein

I 2022 har FN 193 medlemsland over heile verda. FN har hovudkontor i New York i USA. Der møtest alle medlemslanda kvart år for å diskutere internasjonal politikk. For at FN skal kunne gjere ein forskjell i verda, må medlemslanda stå samla.

Samarbeid for ei tryggare verd

For mange er verda ein farleg stad, men mange jobbar for å gjere henne tryggare. Det blir gjort utruleg mykje for å sikre fred og hjelpe menneske i naud.

Løyse konfliktar med fredelege middel

Alle medlemsstatar må støtte det arbeidet FN gjer. Konfliktar skal i størst mogleg grad bli løyste med fredelege middel.

Medlemmar av Tryggingsrådet

15 land er medlemmar av FNs tryggingsråd. Frankrike, Kina, Russland, Storbritannia og USA er faste medlemmar. Resten av medlemmane blir valde av FNs generalforsamling for to år om gongen.

Ikkje alltid fleirtalet som bestemmer

Når Tryggingsrådet skal bestemme noko, går dei til val. Kvart medlem har éi stemme. Det trengst eit fleirtall på ni stemmer for å bestemme noko. Likevel kan kvar av dei fem faste medlemmane stemme imot. Dei har noko vi kallar vetorett. Det betyr at dei kan stanse Tryggingsrådets hovudoppgåve: Å sikre fred og tryggleik.

Vetorett og brot på folkeretten

I krigen mellom Russland og Ukraina kan ikkje FN gå til væpna angrep for å få til fred. Russland har lagt ned veto i Tryggingsrådet. I 2003 forsøkte USA å overtyde Tryggingsrådet om at Irak produserte atomvåpen, og at USA derfor måtte gå til krig mot dei for å få stoppa dette. FN sa nei til krig, men USA høyrde ikkje på det. Krigen var derfor eit brot med folkeretten. USA braut reglane som FN hadde bestemt.

Nye land i FN må bli godkjende

Nye land som vil bli medlem av FN, må bli godkjende av Tryggingsrådet. Rådet anbefaler dei vidare til Generalforsamlinga, som stemmer over det. Dette gjeld og val av generalsekretær, FNs øvste leiar.

Fredsbevarande styrkar

FN har sendt soldatar til over 70 område i verda, for å bevare eller gjenopprette fred.

Naud og fattigdom kan motverke fred

FN meiner at krig ofte startar på grunn av fattigdom og naud. FN jobbar derfor mykje for at fattige og flyktningar skal få gode levevilkår.

FNs berekraftsmål

I 2015 bestemte Generalforsamlinga seg for å setje 17 berekraftsmål for ei betre verd. Berekraft betyr at menneske i dag skal kunne leve godt, utan å øydeleggje jorda for dei som kjem etter oss. Mange av måla skal vere nådde innan 2030.

Klimaendringar

FN arbeider og for å rette opp klimaendringane. Dei bidrar til å lage klimaavtalar, som til dømes Kyotoavtalen frå 1997 og Parisavtalen frå 2015. FN samarbeider med forskarar frå heile verda, og desse sit i FNs klimapanel.

Menneskerettar

Alle menneske har rett til fridom og tryggleik. Uansett kor du bur eller kven du er. For å passe på denne retten, vart menneskerettane skrivne ned i 1948. Desse gjeld over heile verda. Dei som bryt rettane, kan straffast.