Kvifor streikar vi?
Våren 2021 streika mange tusen menneske i Noreg. Det var lærarar, helsearbeidarar og andre tilsette i kommunane. Kvifor streika dei eigentleg? Kva for ein rett har nokon til å stanse jobben sin for å streike? Går ikkje dette ut over nokon andre?
Kva er streik?
Ordet «streik» kjem frå det engelske ordet «strike» som betyr ‘slå’ eller ‘slå til’.
Streik er at tilsette på ein eller fleire arbeidsplassar stansar arbeidet for ein kort eller lengre periode. Dei stansar arbeidet fordi det er usemje – ein såkalla tvist – mellom arbeidstakar og arbeidsgivar. Streik er lovleg gjennom arbeidstvistlova § 1.
Éin enkelt arbeidstakar kan ikkje streike når han eller ho vil. Det må vere medlemmar i ei fagforeining som går saman om å streike.
En streik kan ramme samfunnet på ulike måtar. Verknadene av ein streik kjem an på kva for yrkesgrupper som streikar. Det er meir alvorleg for samfunnet at ein heil brannstasjon blir tatt ut i streik enn til dømes ein kommunal svømmehall.
1 / 4
Storstreik i Oslo 28. januar 2015
Når fekk folk streikerett?
Gjennom alle tider har arbeidarar hatt behov for å aksjonere mot arbeidsgivarane. Årsakene kan ha vore løn, rett til ferie, tilhøve på arbeidsplassen eller grådige eigarar som har utnytta arbeidarane.
Under den industrielle revolusjonen på 1700- og 1800-talet var det stort behov for arbeidskraft i fabrikkar, gruver og trelastindustri. Tilhøvet mellom arbeidarar og fabrikkeigarar var ofte vanskeleg. Arbeidarane tente lite pengar, mens eigarane vart styrtrike. Fordelinga av innteninga var veldig skeiv.
Streik var forbode fram til slutten av 1800-talet. Då var det fleire og fleire som fekk streikerett. Den første lovlege streiken i Noreg kom i 1889. Då streika jentene på ein fyrstikkfabrikk i Kristiania.
1 / 3
Fra fyrstikkarbeiderstreiken i oktober 1889, da jentene ved fyrstikkfabrikkene Bryn og Grønvold la ned arbeidet.
Ønsker du å lese hele artikkelen?
Ved å logge inn får du full tilgang til artikkelen, samt Lærerrommet med engasjerende læringsstier og oppgaver du kan bruke i undervisningen.
Logg inn med Feide
Ønsker du å prøve ut fullversjonen av Skolerom?
Kontakt oss her!
