Landbruk og fiske er primærnæringar
Kva er eigentleg ei primærnæring? Korleis fungerer landbruket og fiskeindustrien i Noreg, og i andre stader i verda?
Frå sjølvforsyning til handelsjordbruk
Dei fleste var sjølvforsynte med mat fram til 1700-talet. Det meste dei dyrka eller jakta, vart ete av eigen familie.
Utover på 1800-talet fekk vi maskiner og betre reiskapar. Då produserte ein meir enn familien sjølv trong. Dermed kunne ein selje eller byte mat med andre. Dette blir kalla handelsjordbruk.
Grønnsaker
Jordbruket i Noreg
Berre 3 prosent av Noreg eignar seg for å dyrke mat. Likevel produserer vi omtrent halvparten av maten vi treng. Resten kjøper vi frå andre land.
I Noreg er det derfor mange som driv med blandingsjordbruk. Då produserer ein korn, frukt og grønsaker, men har òg dyr til kjøtt og egg.
Fiske
Langs kysten av Noreg lever det mykje fisk. Mellom anna torsk, makrell, sild og laks. Vi finn òg krabbar, reker og hummar.
Vi skil mellom matfisk og industrifisk. Matfisk blir eten av menneske. Industrifisk blir male opp og brukt som dyrefôr. Noreg sel mykje fisk til andre land – spesielt laks og torsk.
Fiskeskøyte
Mange merder i et oppdrettsanlegg for fisk.
Kven eig havet?
Det er ingen som eig havet, men kvart land har sitt område dei kan fiske i. Vi kallar dette for økonomiske soner. Nokre havområde blir kalla internasjonalt farvatn, og her kan alle fiske.
Fiskebåt som trekker et stort garn etter seg i ganske urolig sjø med massevis av måker flyvende rundt.
Kjelder:
- primærnæringer i Store norske leksikon på snl.no.
Henta 15. februar 2022 frå https://snl.no/primærnæringer
- Leraand, Dag; Sæbø, Maren: Afrikas forhistorie i Store norske leksikon på snl.no.
Henta 16. februar 2022 frå https://snl.no/Afrikas_forhistorie
- Christensen, Sigmund; Bratberg, Even: jordbruk i Store norske leksikon på snl.no.
Henta 16. februar 2022 frå https://snl.no/jordbruk
- Syverud, Gunnar; Bratberg, Even; Almås, Reidar: jordbruk i Norge i Store norske leksikon på snl.no.
Henta 16. februar 2022 frå https://snl.no/jordbruk_i_Norge
- landbruk i Store norske leksikon på snl.no.
Henta 16. februar 2022 frå https://snl.no/landbruk
- Almås, Reidar: økologisk jordbruk i Store norske leksikon på snl.no.
Henta 16. februar 2022 frå https://snl.no/økologisk_jordbruk
- Hoel, Alf Håkon: verdens fiskerier i Store norske leksikon på snl.no.
Henta 16. februar 2022 frå https://snl.no/verdens_fiskerier
- Misund, Bård: fiskeoppdrett i Store norske leksikon på snl.no.
Henta 16. februar 2022 frå https://snl.no/fiskeoppdrett
- Helgesen, Jan E.; Hallenstvedt, Abraham: havrett i Store norske leksikon på snl.no.
Henta 16. februar 2022 frå https://snl.no/havrett
Bilde- og videorettar:
-
-
Getty Images
-
Getty Images
-
Getty Images
-
Getty Images
-
Getty Images
-
Getty Images
-
Getty Images
-