Full utrykking

Huda er det største organet vårt. Ho vernar oss mot verda utanfor. Av og til får vi eit sår. Då går det hòl på vernet. Kroppen byrjar då å jobba med å hindra blodtap. Systemet i kroppen stoppar farlege bakteriar frå å komma seg inn i det opne såret.

Kroppen lækjer såret i fire trinn. Det første viktige trinnet er å lukka såret. Det skjer når blodkara trekker seg saman rundt såret. Dette minskar blodtapet. Så byrjar blodet å bli tjukt. Det klistrar seg rundt såret for å tetta igjen opninga. Slik stoppar blødinga.  

Denne første fasen blir kalla hemostase. Det er eit ord som betyr «å stoppa blod». Det tar mellom 10 og 14 minutt for kroppen å stansa blødinga.

Forrige avsnitt

1 / 4

Neste avsnitt
Sårkutt i finger

Vasketeamet kjem 

Når blødinga er stoppa, blir det danna fiber rundt såret. Dette er som eit slags gitter. No er såret heilt lukka. Då kan kroppen reparera skaden. Blodårene i såret blir utvida igjen. Då kjem immuncellene til såret, og dei startar reinsejobben. Dette trinnet blir kalla inflammasjon. Inflammasjon kan kallast reingjeringsfase. Nå blir området rundt såret synleg raudt og hovent. 

Illustrasjon av hvordan en infeksjon i et sår stoppes, trinn. 2
Illustrasjon av hvordan en infeksjon i et sår stoppes, trinn. 2

Nytt vev blir danna 

I det tredje fasen blir såret fylt med nye blodårer, og nytt vev blir danna. Forskjellige typar vev har kvar si oppgåve. 

Illustrasjon av hvordan en infeksjon i et sår stoppes, trinn. 3
Illustrasjon av hvordan en infeksjon i et sår stoppes, trinn. 3

Gjenoppbygging 

No lukkar såret seg heilt. Sårkantane trekker seg saman. Det blir danna eit arr. Dette blir kalla modningsfasen. Sårskorpa losnar og fell av. Arret skifter farge frå raudt til kvitt etter ei stund. Det kan ta eit heilt år før huda ved såret blir like sterk som ho var.  

Illustrasjon av hvordan en infeksjon i et sår stoppes, trinn. 4
Illustrasjon av hvordan en infeksjon i et sår stoppes, trinn. 4

Ikkje klø på såret

Sår skal klø! Det betyr at såret gror. Viss du klør og pirkar av sårskorpa, kan bakteriar komma inn i såret. Då vil kroppen bruka lengre tid på å reparera såret. Og då kan arret bli større. Så ikkje klø!

Arr etter et sår på hånden
Arr etter et sår på hånden

Kjelder:

  • Kropp & helse (2020)
    Orage Forlag AS

Bilet- og videorettar:

    1. Getty Images / Kolo / Time Lapse – Youtube
    2. SPL; Ed Crooks
    3. SPL; Ed Crooks
    4. SPL; Ed Crooks
    5. Gaelx