Verdsreligionane – Islam

Islam er den yngste av verdsreligionane og den nest største. Dei truende blir kalla muslimar. Dei trur på Allah, som betyr Gud på arabisk.

Accessibility icon Verdsreligionane – Islam
Verdsreligionane:

Islam 

Ein mann som heitte Muhammad grunnla islam rundt 570 e.Kr. Han blei fødd i byen Mekka i det noverande Saudi-Arabia. Ifølgje muslimar fekk Muhammad ei befaling frå Allah. Han skulle forkynne at det fanst berre éin gud.

Så flytta Muhammad til Medina. Her blei islam ein religion. Profeten Muhammad var flink til å tale, og han var ein stor politikar og hærførar. Då han døydde, var han ein suveren herskar over store delar av Midtausten.  

Stor moske i solnedgang
Stor moske i solnedgang

Omfang 

Islam er den nest største religionen i verda etter kristendommen. Det er rundt 1,7 milliardar muslimar i verda.

Sjølv om Midtausten er kjerneområdet for islam, bur det flest muslimar i Pakistan, Bangladesh og India. I Vest-Europa er islam etter måten noko nytt, og det heng saman med innvandring. Av vesteuropeiske land har Frankrike flest muslimar med sine fem millionar.

Etter at Muhammad døydde, krangla etterfølgjarane hans om kven som skulle ta over. Det førte til at islam delte seg inn i to hovudgrupper: sunniislam og sjiaislam.

Dei aller fleste muslimer er sunnimuslimar. Heile det islamske fellesskapet blir kalt «umma».  

Forrige avsnitt

1 / 2

Neste avsnitt
Blå moske
Blå moske

Sentrale skikkelsar 

Profeten Muhammad er den mest sentrale skikkelsen i islam. Han grunnla religionen og forkynte at det fanst berre éin gud. Det vil seie at islam er ein monoteistisk religion, på same måten som jødedommen og kristendommen. Men det er viktig at Muhammad var eit historisk menneske, og at han ikkje må dyrkast som ein gud.  

Islam har mykje av jødedommen og kristendommen i seg. Muslimar ser på både Abraham og Jesus som store profetar. 

Muhammed rir inn i Mekka
Papir bakgrunn
Papir bakgrunn

Heilage stader 

Byen Mekka i Saudi-Arabia er den heilagaste staden i islam, for her blei profeten Muhammad fødd. Når muslimar i hele verda ber, vender dei seg mot Mekka.

Muslimar er også pålagde å reise på pilegrimsferd, kalt «hajj», til Mekka éin gong i livet. I Mekka ligg Kaba, den største heilagdomen i islam og målet for alle muslimar. Det er ein stor, svart kube som muslimane går rundt sju gongar.

Forsamlingshuset til muslimane heiter moské. Den som leier bøna, blir kalla imam. Det tilsvarer presten i kristendommen.

Nokre moskear har minaretar, som er høge tårn. Frå desse tårna blir dei truande kalla inn til bøn. Fredagsbøna er ekstra høgtideleg, og då samlar muslimene seg ofte til bøn i moskeen.  

Forrige avsnitt

1 / 2

Neste avsnitt
Kaba i Mekka
Kaba i Mekka

Heilage skrifter 

Koranen er den heilage boka i islam. Boka inneheld openberringane som profeten Muhammad skal ha mottatt på 600-talet. Boka er skriven på arabisk og inneheld 114 kapittel eller såkalte surar.

I århundra etter at Muhammad døydde, blei forteljingane om han samla og skrivne ned i bøker. Desse blir kalt «hadith».

I tillegg til bodskapet om den einaste Gud, inneheld Koranen mange påbod og forbod. Dette blir kalla «sharia», den religiøse lova.

Koranen
Koranen

Høgtider 

Id al-fitr, «fastebrytingsfesten», er ein religiøs fest muslimane feirar når fastemånaden er over. Høgtida blir også berre kalt id/eid, som betyr høgtid eller fest.

Festen begynner med høgtideleg fellesbøn og preike i moskeen. Folk har på seg festklede, og dei gir kvarandre gåver. Det er viktig å besøkje familie og venner. 

Den andre av dei to store høgtidene som det islamske fellesskapet feirar, heiter id al-adha. Denne feirar dei ved avslutninga av hajj, den årlege pilegrimsferda til Mekka.

I tillegg har muslimar ei rekkje overgangsritual, som at truvedkjenninga blir kviskra inn i øyret til den nyfødde. Rituala varierer også ein del etter kultur og bakgrunn.

Eit ritual er noko ein utfører mange gongar i livet. Det vil seie at ein ofte følgjer dei same tradisjonane.

Forrige avsnitt

1 / 3

Neste avsnitt
Familie spiser iftar
Familie spiser iftar

Symbol

I islam er det ikkje vanleg å bruke symbol og teikningar av dyr eller menneske. Det er berre Allah som skal dyrkast.

Halvmåne og stjerne er vanlegvis symbol på islam og islamsk tru. Ifølgje muslimar har månen religiøs betydning fordi han bestemmer den islamske kalenderen. 

Moske i Sudan
Moske i Sudan

Ritual 

Eit ritual er noko vi gjentar ofte, og etter faste tradisjonar. Eit muslimsk ritual er ramadan, fastemåneden.

Under ramadan skal ein ikkje drikke eller ete frå sola står opp til ho går ned. Det er heller ikkje lov å røykje eller ha sex. Fasta er ei handling for å bli «reinsa innvendig».  

I ramadan er det viktig med solidaritet, tolmod og sjølvkontroll. Dei truande blir oppmoda om å vere ekstra gode og snille.

Under ramadan i pandemien har muslimar i Oslo blant anna ordna med at familiar med dårleg råd får gratis matkupongar frå kafear og restaurantar.  

Forrige avsnitt

1 / 2

Neste avsnitt
Iftar
Iftar

Kunst og bygningar 

Muslimane har mange praktfulle byggverk og mykje vakker kunst. Moskeane med dei høge tårna er dei viktigaste og mest typiske bygningane. Men det finst også vakre slott og palass.

Islamsk kunst viser seg særleg i vakre utsmykningar, og han er eit verdifullt bidrag til kunsthistoria i heile verda. 

Moské i Cairo
Moské i Cairo

Islam i Noreg 

I Noreg er det rundt 180 000 muslimar som er medlemmar av ein moské, eller ei muslimsk foreining. Det finst over 80 forsamlingar rundt om i landet.

Den muslimske befolkninga er stort sett innvandrarar, flyktningar eller asylsøkjarar frå den muslimske verda. Mange av muslimane er dermed fødde i Noreg.  

Norske muslimar er ei svært variert gruppe menneske. Islam i Noreg er i sterk vekst. Sjølv om islam har røter i gamle tradisjonar, blir religionen tolka og praktisert ulikt av muslimar i Noreg og i resten av verda. 

Forrige avsnitt

1 / 2

Neste avsnitt
Muslim ber i snøen
Muslim ber i snøen

Kjelder:

  • Vogt, Kari: islam i Store norske leksikon på snl.no.
    Henta 14. april 2021 frå https://snl.no/islam
  • Vogt, Kari: Kaba i Store norske leksikon på snl.no.
    Henta 16. april 2021 frå https://snl.no/Kaba
  • Vogt, Kari: Mekka i Store norske leksikon på snl.no.
    Henta 16. april 2021 frå https://snl.no/Mekka

Bilet- og videorettar:

    1. Getty Images / NRK Skole
    2. Getty Images
    3. Getty Images
    4. Getty Images
    5. Getty Images
    6. Getty Images
    7. Getty Images
    8. Getty Images
    9. Getty Images
    10. Getty Images